XXIII edycja ogólnopolskiego Konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo-Smaki Regionów” na najlepszy regionalny i tradycyjny produkt żywnościowy oraz na najlepsze danie i potrawę regionalną i tradycyjną.

Od 2000 roku odbywamy fascynującą podróż, odkrywającą polskie smaki w ramach konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo-Smaki Regionów”. Rezultatem tych poszukiwań jest identyfikacja i dokumentacja lokalnych i regionalnych wyrobów, osadzonych głęboko w polskiej tradycji i od lat wytwarzanych tymi samymi metodami i według tych samych receptur. Jego celem jest znalezienie i zachowanie narodowych specjałów, zanim odejdą w zapomnienie, wyparte przez „szybką” przemysłową żywność. Cel drugi – nie mniej ważny – to zachęcanie rolników i właścicieli lokalnych firm, obiektów agroturystycznych, turystycznych i gastronomicznych do czerpania z bogatej spuścizny kulinarnego dziedzictwa i wykorzystania jej w ofercie rynkowej, do sięgania do lokalnych zasobów surowców a także inspiracja producentów do wytwarzania certyfikowanej tradycyjnej żywności wysokiej jakości.

W konkursie mamy od lat sprawdzonych partnerów: urzędy marszałkowskie oraz ośrodki doradztwa rolniczego. W dotarciu do producentów i we wstępnej selekcji od prawie 22 lat kompetentnie pomagają nam specjalistki z ośrodków doradztwa rolniczego, a logistycznie wspierają nas pracownicy samorządów regionalnych. Od 2007 roku oficjalnym partnerem konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo-Smaki Regionów” jest Związek Województw RP. Marszałkowie Województw wspierają nas finansowo i co roku obejmują patronatami nasz konkurs. Od pierwszej edycji konkursu patronat honorowy objął nad nim także Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Efekty tych działań przeszły najśmielsze oczekiwania: do pierwszej, ogólnopolskiej wówczas edycji w 2000 roku komisja konkursowa zakwalifikowała 150 produktów, zgłoszonych przez osoby indywidualne, właścicieli gospodarstw agroturystycznych, koła gospodyń wiejskich, stowarzyszenia i lokalne organizacje, pensjonaty i małe zakłady rzemieślnicze. Spośród tych produktów nagrodzonych zostało 20 najlepszych. W następnej edycji po raz pierwszy odbyły się finały regionalne w kilku województwach. Ustanowiona została nagroda najwyższa, przyznawana przez Krajową Kapitułę Konkursu – statuetka „Perła”. W edycji trzeciej finały odbywały się już we wszystkich regionach, pod patronatami marszałków i ministra.

Dziś już mało kto pamięta, że pomysł pokazu produktów regionalnych i tradycyjnych „Smaki Regionów” jako imprezy towarzyszącej targom Polagra Farm i Polagra Food w Poznaniu narodził się w redakcji „Gospodyni” jako wydarzenie związane z Wielkim Finałem konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo.” I tak, pierwszy Wielki Finał w Poznaniu odbył się na Targach Polagra Farm w 2003 roku i połączony był z prezentacją produktów regionalnych w osobnym pawilonie. Od tej pory każdy Wielki Finał ma miejsce w Poznaniu, a wielu producentów tradycyjnej żywności – w większości laureatów konkursu oraz regiony, z których pochodzą, okazale prezentują się teraz na prestiżowych już targach „Smaki Regionów”.

W 2008 roku poszerzona została formuła konkursu przez wprowadzenie „części gastronomicznej”, czyli kategorii „Dania i potrawy regionalne z wykorzystaniem lokalnych, tradycyjnych surowców oraz przyrządzane według tradycyjnych receptur”.

W ciągu kolejnych lat trwania konkursu stworzono ogromną, pionierską, jedyną w Polsce dokumentację (w postaci receptur i zdjęć) tradycji kulinarnych ze wszystkich regionów Polski, także historycznych mniejszości narodowych i etnicznych. To dowód na to, jak bogata jest nasza historia kulinarna i jak ważnym jest elementem dziedzictwa kulturowego. Konkurs pokazuje wspaniałą i oryginalną żywność, jaką mogą zaoferować polscy producenci konsumentom nie tylko w kraju, ale i za granicą. Laureaci konkursu zdobywają rynek i prestiż – poprzez promocję w mediach ich wyroby dotarły m.in. do sieci ekskluzywnych sklepów z tradycyjną żywnością.

Większość produktów wpisanych na krajową Listę Produktów Tradycyjnych oraz posiadających certyfikaty unijne: Chroniona Nazwa Pochodzenia, Chronione Oznaczenie Geograficzne i Gwarantowana Tradycyjna Specjalność została nagrodzona w naszym konkursie. Wielu laureatów konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo” może poszczycić się certyfikatami „Jakość Tradycja” – jedynego krajowego systemu jakości dla żywności tradycyjnej. 

Cel konkursu

identyfikacja regionalnych produktów i dań oraz ich promocja, przygotowanie producentów do uczestniczenia w systemach jakości żywności, zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym, zachęcenie rolników i właścicieli lokalnych firm do korzystania z dorobku polskiego dziedzictwa kulinarnego w celu wzbogacenia swojej oferty rynkowej.

W 2004 roku producenci – w większości laureaci konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo” – utworzyli Polską Izbę Produktu Regionalnego i Lokalnego. I to Izba obecnie jest organizatorem konkursu.

Zasady konkursu

Konkurs ma charakter otwarty. Przystąpić może do niego każdy producent wyrobów regionalnych i tradycyjnych, spełniających kryteria regulaminowe.

Organizatorem centralnym Konkursu, odbywającego się pod Patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Marszałków Województw, jest Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego w partnerstwie ze Związkiem Województw RP i ośrodkami doradztwa rolniczego.

Partnerami merytorycznymi i organizacyjnymi finałów konkursu w regionach są urzędy marszałkowskie i wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego. Powołane są dwie komisje konkursowe pracujące na szczeblach regionalnych: jedna zajmująca się lokalnym i regionalnym produktem żywnościowym, druga – daniami i potrawami regionalnymi.

Ponadto powołana jest Kapituła Krajowa, która przyznaje statuetki „Perła” produktom i daniom wybranym spośród nominowanych w czasie finałów regionalnych. O nominację mogą ubiegać się produkty nagrodzone i wyróżnione w poprzednich edycjach konkursu w danym regionie.

Od 2005 roku przyznawany jest „Klucz do Polskiej Spiżarni”, wręczany osobom lub organizacjom i instytucjom szczególnie zasłużonym dla ochrony dziedzictwa kulinarnego i rozwoju rynku produktów regionalnych i tradycyjnych. 

Konkurs przebiega dwuetapowo:

1. W pierwszym etapie – w czasie finałów regionalnych – wyłaniani są laureaci w czterech kategoriach: produktów pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, napojów i innych produktów oraz w kategorii: najlepsze dania i potrawy regionalne i tradycyjne.

2. Drugi etap konkursu to wybór dokonany przez Krajową Kapitułę Konkursu – spośród produktów nominowanych w regionach – najlepszych produktów oraz potraw i dań do prestiżowej nagrody konkursu „PERŁA ”, które – razem z nagrodą “Klucz do Polskiej Spiżarni” – są wręczana na Wielkim Finale Konkursu.

Terminy finałów XXIII edycji konkursu wg dat:

1. Kujawsko-Pomorskie – 12 maja (niedziela), K-PODR Minikowo; produkty + dania
2. Świętokrzyskie – 26 maja (niedziela), Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni, produkty
3. Opolskie – 2 czerwca (niedziela), Święto  Województwa, Pałac w Mosznej, produkty + dania;
4. Mazowieckie – 8 czerwca (sobota), MODR Oddział Poświętne w Płońsku w trakcie Mazowieckich Dni Rolnictwa, produkty + dania
5. Warmińsko-Mazurskie – 15 czerwca (sobota), Olsztyńska Starówka, Dziedzictwo Kulinarne Warmii i Mazur. Targi Żywności Regionalnej, Naturalnej i Tradycyjnej Olsztyn, produkty + potrawy
6. Pomorskie – 19 czerwca (środa), Gdańska Wytwórnia Historycznych Smaków, Gdańsk, produkty
7. Lubelskie – 22 czerwca (sobota), na Placu Teatralnym w Lublinie, w trakcie Festiwalu jadła, piwa kraftowego i cydru, produkty + potrawy
8. Wielkopolskie – 13 lipca (sobota) Wijewo (gmina Wijewo, powiat leszczyński) w czasie imprezy kulturalno-rozrywkowej „Wijewiada” produkty + dania;
9. Śląskie – 28 lipca(niedziela) w Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny” w Chorzowie, produkty + dania 
10. Podlaskie – 23 sierpnia (piątek), Zamek w Tykocinie, produkt + danie
11. Podkarpackie - 24 sierpnia, Rudawka Rymanowska
    - produkty wieprzowe i dania z wieprzowiną
    - produkty zbożowe i dania z produktami zbożowymi
    Finał dofinansowany z Funduszu Promocji Mięsa Wieprzowego i Funduszu Promocji Ziarna Zbóż i Przetworów Zbożowych
12. Zachodniopomorskie – 31 sierpnia (sobota) w Ogrodach Przelewice,  Zachodniopomorskie Centrum Kultury Obszarów Wiejskich i Edukacji Ekologicznej w Przelewicach, produkty
13. Dolnośląskie – 31 sierpnia (sobota) Wrocław DODR, produkty 
14. Małopolskie – 8 września (niedziela) Stary Sącz, produkty + dania
15. Łódzkie – Warszawa, produkty + dania tylko do „Perły 2024”

Wielki Finał XXIII edycji konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo-Smaki Regionów” 28 września 2024 r. (sobota), w trakcie Targów Smaki Regionów w Poznaniu na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich.